زمینی كه در حال تغیر است

خانه ی ما، سیاره‌ای فوق‌العاده، در منطقه ا‌ی خاص از منظومه شمسی، مکانی که آب می تواند به صورت مایع حاضر باشد. سیاه‌ای پویا که در طول تاریخ 5/4 میلیارد ساله خود با تغییرات بزرگی روبروشده است. هر کجا که بنگریم، می بینیم حیات و محیط اطراف در ارتباط پیچیده و متعادلی هستند. شبکه ای پیچیده از فرآیندهای ژئوفیزیکی و زیست شناختی این تعادل را حفظ می کنند، تعادلی نسبتاً پایدار اما نه لزوماً ابدی.

اگر در منطقه‌ی زیست‌پذیر اطراف یک ستاره، سیاره ای وجود داشته باشد، دمای سطحی اش بالاتر از نقطه انجماد و پایین تر از نقطه جوش آب خواهد بود. در نتیجه چنین سیاره‌ای می‌تواند دارای آب مایع باشد، که می‌دانیم برای ایجاد حیات ضروری است. در منطقه ی زیست‌پذیر اطراف خورشید، در فاصله ی 150 میلیون کیلومتری سیاره‌ای زیبا وجود دارد: زمین. این منطقه ی زیست‌پذیر خیلی گسترده نیست؛ اگر زمین به طرف مدار زهره حرکت کند به جهنمی تمام عیار تبدیل خواهد شد، و اگر به مدار مریخ نزدیک شود، تبدیل به جهنمی از یخ خواهد گردید.

در طول زندگی ما، در واقع در طول تاریخ بشر، زمین جایی پایدار و قابل اطمینان به نظر می رسیده است که بستری خاکی و سنگی برای ایستادن و استراحت کردن در اختیار ما قرار داده است. بله، زلزله های سهمگین، تسونامی ها، فورانهای آتشفشانی، طوفانها و گردبادها وجود دارند، ولی در کل زمین بدون تغییر و آرام به نظر می رسد. این موضوع بیشتر به این علت است که ما در دوره ای بسیار کوتاه روی زمین بوده ایم. زمین در دوره های زمانی میلیونها سال به نحو بارزی دچار تغییر و تحول می شود: قاره های مکان خود را تغییر داده اند، بین مرز واگرای قاره ها حوضه های اقیانوسی جدید بوجود آمده اند، در محل برخورد قاره ها با هم، رشته کوههای مرتفع و آتشفشانها بوجود آمده اند، و آب و هوا تغییراتی داشته است.

اگر از دور نگاه کنیم، زمین کره ای است با قطر 13000 کیلومتر، که بیشتر از چند عنصر خاص تشکیل شده است: 35 درصد آهن،30 درصد اکسیژن، 15 درصد سلیکون و 13 درصد منیزیم، و فقط حدود 7 درصد از بقیه ی عناصر، این دنیای پیچیده و حیرت انگیز ما را ساخته اند. بیشتر این عناصر با هم ترکیباتی ایجاد کرده اند که کانی ها و سنگهای گوناگونی که در سطح و درون زمین وجود دارند، را تشکیل می دهند.

در دوران باستان (قرون وسطی و دوره ی اسلامی) تصور می شد که زمین به شکل یک کره است، دانشمندان باستانی این موضوع را بوسیله ی رصدهای نجومی و استنتاجات هندسی اثبات کرده بودند. با سفر ماژلان، دریانورد پرتغالی در اوائل قرن 16 به دور دنیا، این موضوع، عینیت بیشتری پیدا کرد. امروزه تصاویری که از فضا از زمین تهیه شده است، کرویت زمین را به وضوع نشان می دهد. البته افرادی هم هستند که هنوز با سبک مغزی اصرار دارند زمین تخت است، یا تابه حال هیچ کس به ماه سفر نکرده است و پرواز آپولو به ماه دروغ است و همچنین جهان در سال 4004 پیش از میلاد دفعةً خلق شده است و به زودی (مثلاً در سال 2012) نابود خواهد شد! ولی حقیقت بسیار جالب تر و جذاب تر از این خزعبلاتی است که بعضی افراد شاید به دلیل جهل به آن پناه می برند.